Girişimsel radyoloji, görüntüleme yöntemleri eşliğinde yapılan minimal invaziv tanı ve tedavi işlemlerini kapsar. Bu alanda damar hastalıklarından tümör tedavilerine kadar geniş bir yelpazede cerrahiye alternatif çözümler sunulur.
Anjiyo, embolizasyon, ablasyon, biyopsi ve damar içi tedaviler girişimsel radyolojinin temel uygulamaları arasındadır. Bu işlemler genellikle lokal anestezi altında yapılır ve hasta konforu ön planda tutulur. İyileşme süreci hızlıdır.
Girişimsel radyolojide kullanılan teknikler, yüksek başarı oranı ve düşük komplikasyon riski sayesinde modern tıpta önemli bir yere sahiptir. Hastalar aynı gün taburcu edilerek günlük yaşamlarına hızla dönebilir.
Bu alan, teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli ilerlemektedir. Girişimsel radyoloji, hem damar hastalıklarında hem de onkolojik tedavilerde etkili ve güvenli çözümler sunarak tıbbın en yenilikçi dallarından biri olmayı sürdürmektedir.
Girişimsel Radyolojide Yapılan Tedaviler Nelerdir?
Damar Tıkanıklığı ve Diyabetik Ayak Tedavisi
- Atardamar Hastalıkları (Periferik arter hastalığı)
- Diyabetik ayak tedavisi (dizaltı damarların açılması),
- Buerger Hastalığı Tedavisi
- Toplar Damar Tıkanıklığı Tedavisi (Venöz Tıkanıklık)
- Diyaliz Fistül Bozukluğu Tedavisi
Varis Tedavisi
- RF/Lazer ile Varis Tedavisi
- Skleroterapi (Köpük ile Varis Tedavisi)
Anevrizma (Baloncuk) Tedavisi
- Beyin Anevrizması Tedavisi
- Aort Anevrizması Tedavisi
- Dalak Arteri Anevrizması Tedavisi
- Böbrek Arteri Anevrizması Tedavisi
- Ekstremite Arterleri Tedavisi
Erkek Sağlığı,
- Sertleşme Sorunu Tedavisi (Erektil disfonksiyon, iktidarsızlık)
- Erken Boşalma Tedavisi (Prematür ejakulasyon)
- Varikosel Tedavisi (Testiküler ven embolizasyonu)
- Prostat Tedavisi (Prostatik arter embolizasyonu)
Kadın Sağlığı
- Myom Tedavisi (Uterin arter embolizasyonu)
- Pelvik Konjesyon Sendromu Tedavisi
- Endometrioma Tedavisi (Çikolata kisti)
- Memede İyi Huylu Kitle Tedavisi (Meme fibroadenomu tedavisi)
Ağrı Tedavisi
- Bel Ağrısı Tedavisi (Nokta atışı tedavi)
- Bel Fıtığı Tedavisi (Nükleoplasti işlemleri)
- Boyun Ağrısı Tedavisi
- Diz Ağrısı Tedavisi
- Omuz Ağrısı Tedavisi
- Kanser Bağlı Ağrıların Tedavisi
Onkolojik Tedaviler
- Port Kateteri Yerleştirilmesi
- Karaciğer Tümör Ablasyonu
- Böbrek Tümör Ablasyonu
- Tiroid Nodül Tedavisi
- Akciğer Tümör Ablasyonu
- Memede Kitle Ablasyonu
- TAKE (Transarteriyel Kemoembolizasyon)
- Karaciğer Hemanjiom Tedavisi
- Böbrek Anjiomyolipom Tedavisi
- Böbrek Kisti Tedavisi
Diyaliz Yolu Sağlanması
- Kalıcı Diyaliz Kateteri Yerleştirilmesi
- Diyaliz Fistül Bozukluklarının Tedavisi (Fistül tıkanıklığı tedavileri)
Biyopsiler
- Tiroid Biyopsisi
- Akciğer Bİyopsisi
- Lenf Nodu Biyopsisi
- Organ Biyopsileri (Karaciğer, böbrek vb)
- Kemik Biyopsileri
- Yumuşak Doku Biyopsileri
Drenaj Tedavileri
- Apse Tedavisi
- Kist Hidatik Tedavisi (Köpek kisti tedavisi)
- Karında Sıvı Toplanması Tedavisi (Asit tedavisi, parasentez)
- Ciğerde Sıvı Toplanması Tedavisi (Plevral efüzyon ve ampiyem tedavisi, torasentez)
- Plorokez Tedavisi
Tümörleri Nasıl Tedavi Eder?
Özellikle tümör hücrelerine yönelik doğrudan müdahalelerle bilinir:
Ablasyon:
- Radyofrekans Ablasyon (RFA)
- Mikrodalga Ablasyon (MWA) tedavisi
- Irreversible Elektroporez (IRE)
Embolizasyon:
- Transarterial Kemoembolizasyon (TACE)
İntra-arteriyel Kemoterapi:
- Tümör bölgesine doğrudan kemoterapi sağlar.
Bunlar tümör hücrelerini hedef alarak onların büyümesini engeller veya yok eder. Ablasyon yöntemiyle tümör hücrelerine yüksek veya düşük sıcaklıklar uygulanarak hücre zarları bozulur ve ölüme yol açılır. Embolizasyon tümörü besleyen kan akışını keser; böylece tümörün beslenmesi engellenmiş olur. Radyoembolizasyon ise radyoaktif maddelerle tümör hücrelerini öldürür. İntra-arteriyel kemoterapiyle ise tümör bölgesine yüksek dozda ilaç ulaştırılırken vücudun diğer kısımlarındaki yan etkiler en aza indirilir.
Drenaj Prosedürleri
Prosedür detayları hasta için önem taşır. Her prosedür öncesinde hastalar planlama amacıyla kapsamlı görüntüleme çalışmalarından geçer. Uygulanan sedasyon veya anestezi prosedürün karmaşıklığı ve hastanın durumuna bağlıdır. Görüntüleme rehberliği ile enstrümanlar çevredeki dokulara zarar vermeden doğru konuma yerleştirilir. Prosedür sonrası hastalar genellikle kısa sürede iyileşir ve aynı gün eve döner. Takip görüntülemeleri tedavinin etkinliğini değerlendirmek için gereklidir.
Faydaları:
- Minimal invazivlik sağlar.
- Tedavi alanını hassas bir şekilde hedefler.
- Kanser, damar hastalıkları ve kronik ağrı gibi çeşitli durumlar için uygundur.
Girişimsel Radyoloji Vasküler Hastalıkları Yönetebilir mi?
Bu alandaki tedaviler hastanın iyileşme sürecini hızlandırırken komplikasyon risklerini azaltır. Özellikle periferik vasküler hastalıkların tedavisinde anjiyoplasti ve stent yerleştirme teknikleri yaygın olarak kullanılır. Bu tekniklerle arterlerdeki tıkanıklıklar başarıyla açılır.
Periferik Vasküler Hastalık tedavisinde kullanılan yöntemler:
- Anjiyoplasti
- Stent yerleştirme
- Aterektomi
- Intravasküler litotripsi
Aort hastalıkları da girişimsel radyolojinin etkili olduğu bir diğer alandır. Aort anevrizmaları ve disseksiyonlarının yönetimi için endograft yerleştirme yöntemi tercih edilir. Bu işlemler açık cerrahiye göre daha az invazivdir ve iyileşme süreci açık cerrahiye kıyasla daha kısadır.
Venöz tromboembolik hastalıkların tedavisinde de girişimsel radyoloji önemli bir rol oynar. Özellikle derin ven trombozu ve kronik venöz tıkanıklıkların yönetiminde kateter yönlendirmeli tromboliz ve mekanik trombektomi gibi teknikler etkili sonuçlar sunar.
Venöz Tromboembolik Hastalık tedavisinde kullanılan yöntemler:
- Kateter yönlendirmeli tromboliz
- Mekanik trombektomi
- Venöz tıkanıklıkların balon veya stent ile açılması
Vasküler erişim ve diyaliz erişimi sağlama konusunda da bu teknikler kritik öneme sahiptir. Santral venöz kateterler ve diyaliz erişim hatlarının yerleştirilmesi özellikle zor venöz erişimi olan hastalar için gereklidir. Son olarak girişimsel radyoloji kronik ağrı ve benign prostat hiperplazisi gibi durumların yönetiminde embolizasyon tekniklerini kullanarak tedavi seçeneklerini genişletir.
Kimler Girişimsel Radyolojiden Fayda Görür?
Girişimsel radyoloji birçok hasta grubuna çözüm sunar. Özellikle erişilmesi zor tümörleri olan kanser hastaları için transarterial kemoembolizasyon ve radyoembolizasyon yöntemleri etkilidir. Bu teknikler tümörleri hedef alır ve kemoterapinin yan etkilerini azaltır.
- Kanser Hastaları: Transarterial kemoembolizasyon ve radyoembolizasyon teknikleri ile hedeflenen tedavi sağlanır.
- Vasküler Hastalıkları Olan Hastalar: Anjiyoplasti ve stent yerleştirme gibi yöntemlerle kan akışı iyileştirilir.
- Travma ve Acil Hastalar: Embolizasyon yöntemiyle iç kanamalar hızlıca kontrol altına alınır.
- Kronik Ağrı Çekenler: Vertebroplasti ve sinir blokları ile ağrılar azaltılır.
- Böbrek ve Safra Hastaları: Nefrostomi ve safra drenajı gibi prosedürler tıkanıklıkları giderir.
- Biyopsi Gerektiren Hastalar: Görüntü kılavuzlu biyopsiler ile doğru teşhis konulur.
- Yaşlı ve Yüksek Riskli Hastalar: Minimal invaziv yöntemler genel anestezi gereksinimini azaltır.
Girişimsel Radyoloji Ne Kadar Güvenlidir?
Girişimsel Radyolojik Tedaviler cerrahi tedavilere göre çok daha güvenli olmalarıyla ön plana çıkar. Güvenlik düzeyi birkaç faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterir. İlk olarak prosedürün türü önemlidir; farklı teknikler farklı risk seviyeleri taşır. Ayrıca hasta faktörleri tedavinin sonucunu doğrudan etkiler. Hastanın genel sağlık durumu ve var olan diğer tıbbi koşullar komplikasyon riskini artırabilir ya da azaltabilir. Tıbbi ekibin eğitim ve deneyimi de kritik bir rol oynar; yüksek hacimli merkezlerde ve deneyimli profesyonellerin elinde komplikasyon oranları önemli ölçüde düşer.
Girişimsel Radyolojide Hangi Ekipmanlar Kullanılır?
Prosedürler sırasında doktorlar vücut içindeki doğru yerlere erişim sağlamak için detaylı görüntüleme yöntemlerini kullanır. Floroskopi gerçek zamanlı görüntüleme sunarken ultrason iğne yerleşimi için tercih edilir. BT ve MRG daha karmaşık durumlar için kesitsel görüntüler sağlar. Bu görüntüleme yöntemleri aşağıda belirtilen ekipmanların etkin kullanımını destekler.
Görüntüleme Yöntemleri:
- Floroskopi
- Ultrason
- Doppler Ultrason
- Bilgisayarlı Tomografi (BT)
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
Endovasküler Cihazlar:
- Kılavuz teller kan damarlarında gezinmek için kullanılır. Farklı tipleri uzunlukları ve esneklik seviyeleri mevcuttur.
- Kateterler kılavuz tellerle kullanılan bu aletler damar içi müdahaleler için hayati önem taşır.
- Stentler daralmış kan damarlarını açık tutmak için kullanılır.
İğneler ve Kılıflar:
- İğneler biyopsi ve drenaj işlemleri için özel olarak tasarlanmıştır.
- Kılıflar damar içinde kılavuz teller ve kateterlerin yerleştirilmesine yardımcı olur.
Gelişmiş Cihazlar:
- Embolizasyon bobinleri ve partikülleri kan akışını kesmek için anevrizma veya tümör tedavisinde kullanılır.
- Ablasyon cihazları tümör ve anormal dokuları yok etmek için tercih edilir.
Radyasyondan Korunma Ekipmanları: Hem hastayı hem de tıbbi personeli korumak için kurşun önlükler tiroid kalkanları ve radyasyon izleme cihazları kullanılır.
Doç. Dr. Ömer Faruk Ateş, 1988 Amasya doğumludur. 2011 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olup, uzmanlığını 2016’da Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi Radyoloji Bölümü’nde tamamladı. 2019 yılına kadar aynı hastanede girişimsel radyoloji uzmanı olarak görev yaptı. Ardından Sakarya Üniversitesi’nde akademik çalışmalarına devam etti. 2024 yılı itibarıyla Sakarya Adatıp Hastanesi’nde görev yapmakta; vasküler, nörovasküler, kardiyak MRG ve koroner BT anjiyografi alanlarında hizmet vermektedir.
