Akciğer biyopsisi, akciğer dokusundan örnek alınarak mikroskobik inceleme yapılmasını sağlayan girişimsel bir işlemdir. Bu yöntem, akciğerde görülen nodül, kitle veya anormal görüntülerin nedenini aydınlatmada kullanılır.
Görüntüleme eşliğinde yapılan akciğer biyopsisi, işlemin doğruluğunu artırır. Bilgisayarlı tomografi veya ultrason desteğiyle hedeflenen bölgeden güvenli ve etkili şekilde doku örneği alınabilir. Böylece tanı süreci hızlanır ve netleşir.
Akciğer biyopsisi sonrası en sık karşılaşılan komplikasyon pnömotorakstır. Bu nedenle işlemden sonra hasta belirli bir süre gözlem altında tutulur. Nefes darlığı veya göğüs ağrısı gibi bulgular yakından takip edilmelidir.
Biyopsi sonuçları, akciğer hastalıklarının türünü ve tedaviye yanıt potansiyelini belirlemede yol göstericidir. Bu sayede uygun tedavi planı hazırlanır ve hastanın izlem süreci bilimsel verilere dayalı olarak yönetilir.
Akciğer Biyopsisi Nedir ve Tanı Amacıyla Neden Bu Kadar Önemlidir?
Akciğer biyopsisi, akciğerinizdeki kuşkulu bir alandan – bu bir nodül, kitle ya da farklı görünen bir doku olabilir – mikroskopla incelenmek üzere küçük bir doku ya da hücre parçası alma işlemidir. Alınan bu değerli örnek, patoloji uzmanı (patolog) tarafından detaylıca incelenir. Bu inceleme sayesinde, o bölgedeki sorunun bir enfeksiyon mu, iltihabi bir durum mu, iyi huylu bir tümör mü, yoksa maalesef akciğer kanseri mi olduğu net bir şekilde ortaya çıkar.
Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri, akciğerlerde bir anormallik olduğunu gösterebilir. Ancak bu testler, saptanan anormalliğin iyi huylu mu (kanser olmayan) yoksa kötü huylu mu (kanserli) olduğunu her zaman kesin olarak ayırt edemez. İşte akciğer biyopsisi bu noktada devreye girerek belirsizliği ortadan kaldırır ve kesin tanıya ulaşmamızı sağlar. Bir kitlenin ne olduğunu anlamak için akciğerden parça alınması ve incelenmesi genellikle şarttır. Doğru tanı, doğru tedavinin ilk ve en önemli adımıdır. Özellikle akciğer kanseri gibi durumlarda erken ve doğru teşhis, tedavi başarısını ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.
Hangi Durumlar Akciğer Biyopsisi Yapılmasını Gerektirebilir?
Akciğer biyopsisi neden yapılır sorusunun birçok cevabı olabilir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:
- Görüntüleme testlerinde (röntgen, BT) saptanan şüpheli bulguların (nodül, kitle, leke) ne olduğunun kesinleştirilmesi.
- Bu bulgunun iyi huylu mu (kanser olmayan) yoksa kötü huylu mu (kanserli) olduğunun ayırt edilmesi.
- Nedeni açıklanamayan akciğer enfeksiyonlarının (örneğin zatürre, tüberküloz) veya iltihabi durumların (interstisyel akciğer hastalıkları gibi) tanısının konulması.
- Akciğer zarları arasında biriken sıvının (plevral efüzyon) nedeninin araştırılması.
- Daha önce kanser tanısı almış kişilerde, hastalığın yaygınlığını (evresini) belirlemek veya tedaviye yanıtı değerlendirmek.
Her şüpheli durumda hemen biyopsi yapılmaz. Karar; lezyonun boyutu, görünümü, hastanın genel sağlık durumu sigara kullanımı gibi risk faktörleri ve diğer bulgular birlikte değerlendirilerek verilir.
Genel Olarak Uygulanan Farklı Akciğer Biyopsisi Çeşitleri Nelerdir?
Akciğerden örnek almak için kullanılan başlıca akciğer biyopsi çeşitleri şunlardır:
- İğne Biyopsisi (Perkütan Transtorasik İğne Biyopsisi)
Görüntüleme (genellikle BT) eşliğinde, ciltten ince bir iğne ile girilerek akciğerdeki şüpheli bölgeden örnek alınır.
- Transbronşiyal Biyopsi (Boğazdan Akciğer Biyopsi)
Ağız veya burundan bronkoskop adı verilen kameralı ince bir tüp ile girilerek hava yollarından örnek alınır.
- Torakoskopik Biyopsi (VATS – Video Destekli Torasik Cerrahi)
Genel anestezi altında, göğüs duvarına yapılan birkaç küçük kesiden kamera ve cerrahi aletlerle girilerek örnek alınır; bazen aynı anda tedavi de yapılabilir.
- Açık Biyopsi
Genel anestezi altında, göğüs duvarına daha büyük bir kesi yapılarak doğrudan akciğerden örnek alınır; genellikle diğer yöntemler uygun olmadığında tercih edilir.
Girişimsel radyologlar olarak bizler, özellikle iğne biyopsisi yöntemini sıklıkla kullanırız.
Girişimsel Radyolog Tarafından Uygulanan Akciğer Biyopsisi Yöntemleri Hangileridir ve Neden Tercih Edilir?
Girişimsel radyologlar, görüntüleme yöntemlerini kullanarak vücuda en az müdahaleyle (minimal invaziv) tanı ve tedavi işlemleri yapan uzman doktorlardır. Akciğer biyopsisindeki uzmanlık alanımız, özellikle görüntüleme rehberliğinde yapılan iğne biyopsileridir.
Bu işlemde, bilgisayarlı tomografi (BT) veya bazen ultrason gibi görüntüleme cihazlarından yararlanarak özel bir biyopsi iğnesini ciltten geçirip akciğerdeki hedef lezyona (nodül veya kitle) hassas bir şekilde ulaştırırız. Görüntüleme sayesinde iğnenin doğru yerde olduğundan emin olur, çevre dokulara zarar verme riskini en aza indiririz. Bu yöntemler cerrahiye göre birçok avantaj sunduğu için tercih edilir. Daha az ağrılıdır, iyileşme daha hızlıdır ve genellikle genel anesteziye gerek kalmaz.
Görüntüleme Eşliğinde Akciğer İğne Biyopsisi İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir? (Akciğer Biyopsi Nasıl Yapılır?)
Hastalarımızın en çok merak ettiği ” akciğer biyopsi nasıl yapılır?” veya “akciğerden parça nasıl alınır?” sorusunu adım adım açıklayalım. İşlem genellikle girişimsel radyoloji ünitesinde yapılır.
- Hazırlık ve Pozisyon: İşlem masasına, biyopsi yapılacak bölgeye en uygun şekilde yatırılırsınız. Cilt bölgesi temizlenir ve steril örtülerle kapatılır. Damar yolu açılabilir.
- Lokal Anestezi: İğnenin gireceği cilt bölgesi ve altındaki dokular, lokal anestezik bir ilaçla uyuşturulur. Bu sırada kısa bir batma hissedebilirsiniz, sonra bölge hissizleşir.
- Görüntüleme ile Hedefleme: BT veya ultrason ile şüpheli alanın yeri tam olarak belirlenir. İğnenin giriş noktası ve açısı planlanır.
- İğnenin Yerleştirilmesi ve Örnek Alma: Görüntüleme rehberliğinde iğne yavaşça hedefe ilerletilir. Bu sırada hareketsiz kalmanız ve bazen nefesinizi tutmanız istenebilir. İğne hedefe ulaştığında birkaç küçük doku örneği alınır. Bu sırada hafif bir basınç hissedebilirsiniz.
- İşlem Sonu: Örnekler alındıktan sonra iğne çıkarılır, giriş yerine kısa bir süre basınç uygulanır ve küçük bir bandajla kapatılır. Genellikle dikişe gerek olmaz.
Tüm işlem hazırlık dahil, ortalama 30-60 dakika sürer (akciğer biyopsi ne kadar sürer sorusunun yanıtı budur). İşlem sonrası genellikle kontrol amaçlı bir akciğer filmi çekilir.
Görüntüleme Eşliğinde Akciğer Biyopsisi Öncesinde Hastalar Nasıl Hazırlanmalıdır?
İşlemin güvenli ve başarılı olması için bazı hazırlıklar yapmanız önemlidir. Başlıca hazırlık adımları şunlardır:
- Kullandığınız tüm ilaçları (özellikle kan sulandırıcılar) doktorunuza bildirin.
- İşlemden önce belirli bir süre aç ve susuz kalmanız istenecektir (genellikle 6-8 saat).
- Diyabet veya başka kronik hastalıklarınız varsa doktorunuzu bilgilendirin.
- İşlem günü rahat kıyafetler giyin.
- Eğer sakinleştirici alacaksanız, işlem sonrası sizi eve götürecek bir refakatçi ayarlayın.
- Hamileyseniz veya hamilelik şüpheniz varsa mutlaka doktorunuza söyleyin.
Akciğer Biyopsisi İşlemi Sırasında Hastaları Neler Bekler?
İşlem sırasında genellikle rahat olmanız için hafif bir sakinleştirici verilebilir. Cildiniz uyuşturulduğu için iğne girişinde ciddi bir ağrı hissetmezsiniz. İğne akciğere doğru ilerlerken veya örnek alınırken hafif bir basınç veya dolgunluk hissi olabilir. En önemlisi, işlem ekibinin talimatlarına uymanız, özellikle nefesinizi tutmanız istendiğinde bunu yapmanız ve hareketsiz kalmanızdır. İşlem boyunca sizinle iletişim halinde olunacak ve ne olup bittiği anlatılacaktır.
Akciğer Biyopsisinin Olası Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?
Her tıbbi müdahalede olduğu gibi, akciğer iğne biyopsisinin de bazı riskleri vardır. Ancak bunlar genellikle düşüktür ve çoğu kolayca yönetilebilir. “Akciğerden parça alınması tehlikeli midir?” endişesi doğaldır, ancak ciddi komplikasyonlar nadirdir. En sık görülen akciger biyopsi riskleri şunlardır.
- Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi)
Akciğer zarı ile göğüs duvarı arasına hava sızmasıdır. Çoğu zaman küçüktür ve kendiliğinden düzelir. Bazen göğüs tüpü takılması gerekebilir.
- Kanama
Genellikle akciğer içine veya hava yollarına doğru hafif bir kanama olur, az miktarda kanlı balgam görülebilir. Çoğunlukla kendiliğinden durur.
- Ağrı
İşlem yerinde hafif bir ağrı olabilir, basit ağrı kesicilerle geçer.
- Enfeksiyon
Nadirdir, genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir.
Girişimsel Radyoloji ile Yapılan Akciğer Biyopsisinin Avantajları Nelerdir?
Görüntüleme eşliğinde yapılan akciğer iğne biyopsileri, diğer yöntemlere göre birçok fayda sunar:
- Vücuda çok az müdahale edilir (minimal invaziv).
- Genellikle sadece lokal anestezi yeterlidir, genel anestezi gerekmez.
- İyileşme süreci daha hızlıdır.
- İşlem sonrası ağrı daha azdır.
- Hastanede kalış süresi ya hiç yoktur ya da çok kısadır (çoğunlukla ayaktan yapılır).
- Tanısal doğruluk oranı yüksektir.
- Cerrahiye göre komplikasyon riski genellikle daha düşüktür.
Bu nedenlerle, akciğerdeki şüpheli lezyonlardan örnek almada sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.
Akciğer Biyopsisi Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır ve Hastalar Nelere Dikkat Etmelidir?
İşlem sonrası iyileşme genellikle hızlıdır. Akciğer biyopsi sonrası yan etkiler genellikle hafiftir. İşlemden sonra birkaç saat gözlem altında tutulursunuz. Herhangi bir sorun yoksa aynı gün evinize gidebilirsiniz. Eve döndükten sonra dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır:
- İlk 24 saat dinlenmeniz önerilir.
- Birkaç gün yorucu aktivitelerden ve ağır kaldırmaktan kaçının.
- İğne giriş yerini temiz ve kuru tutun. Bandaj genellikle ertesi gün çıkarılabilir.
- Hafif ağrınız olursa doktorunuzun önerdiği ağrı kesiciyi kullanabilirsiniz.
- Birkaç gün balgamınızda az miktarda kan görmek normal olabilir.
Aşağıdaki durumlarda hemen doktorunuza başvurmanız veya en yakın acil servise gitmeniz gerekir:
- Şiddetli veya artan göğüs ağrısı
- Ani başlayan veya kötüleşen nefes darlığı
- Bol miktarda (bir çay kaşığından fazla) parlak kırmızı kan tükürme
- 38°C üzerinde devam eden ateş
- İğne giriş yerinde artan ağrı, şişlik, kızarıklık veya iltihaplı akıntı
- Bayılma
Akciğer Biyopsisi Sonuçları Ne Zaman Çıkar ve Nasıl Yorumlanır?
Alınan doku örnekleri patoloji laboratuvarına gönderilir. Sonuçların çıkması genellikle birkaç gün ila bir hafta sürer. Bazen ek testler gerekirse bu süre uzayabilir. Patolog, örnekleri inceleyerek bir rapor hazırlar. Bu raporda, hücrelerin mikroskobik özellikleri ve varsa hastalığın tanısı belirtilir.
Sonuçlar hazır olduğunda, işlemi isteyen doktorunuz (girişimsel radyolog, göğüs hastalıkları uzmanı, onkolog vb.) sizinle bir görüşme ayarlayarak sonuçları paylaşır. Rapordaki bulguları size anlayabileceğiniz bir dille açıklar, tanının ne anlama geldiğini ve bundan sonraki tedavi seçeneklerini konuşursunuz.
Akciğer Biyopsisi Alanındaki Son Gelişmeler ve Gelecekteki Yönelimler Nelerdir?
Tıp teknolojisi sürekli gelişiyor ve bu durum akciğer biyopsisi tekniklerine de yansıyor. Görüntüleme cihazları daha da hassaslaşıyor, bu da daha küçük lezyonlardan daha güvenli bir şekilde örnek almamızı sağlıyor. Robotik sistemler ve yapay zeka, biyopsi iğnesinin hedefe daha doğru yönlendirilmesine yardımcı olmaya başlıyor. Yeni navigasyon sistemleri ve anında örnek değerlendirme yöntemleri üzerinde çalışılıyor. Tüm bu gelişmelerin amacı, tanısal doğruluğu artırırken işlemi sizin için daha güvenli ve konforlu hale getirmektir.
Doç. Dr. Ömer Faruk Ateş, 1988 Amasya doğumludur. 2011 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olup, uzmanlığını 2016’da Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi Radyoloji Bölümü’nde tamamladı. 2019 yılına kadar aynı hastanede girişimsel radyoloji uzmanı olarak görev yaptı. Ardından Sakarya Üniversitesi’nde akademik çalışmalarına devam etti. 2024 yılı itibarıyla Sakarya Adatıp Hastanesi’nde görev yapmakta; vasküler, nörovasküler, kardiyak MRG ve koroner BT anjiyografi alanlarında hizmet vermektedir.
